- http://52.56.237.31:8081/CM/nl/tentoonstellingen/in-stille-harmonie-het-zestiende-eeuwse-kartuizer-drieluik-terug-in-utrecht
- In stille harmonie. Het zestiende eeuwse Kartuizer drieluik terug in Utrecht
- 2011-04-09T00:00:00+00:00
- 2011-10-09T23:59:59+00:00
Het Drieluik met het laatste avondmaal uit 1521, geschilderd voor de vooraanstaande Utrechtse families Pauw en Zas, is een van de weinige Utrechtse altaarstukken die bewaard zijn gebleven. De Stichting Van Baaren Museum is er in geslaagd, in samenwerking met het Centraal Museum, dit drieluik aan te kopen van de erven van Jacques Goudstikker. Van 9 april t/m 9 oktober 2011 presenteert het Centraal Museum deze belangrijke aanwinst voor het Utrechtse culturele erfgoed.
Tweeledige tentoonstelling
De tentoonstelling In stille harmonie is het eerste deel van een tweeluik. In de tentoonstelling wordt het altaarstuk getoond samen met religieuze beeldhouwkunst tot 1570 en wordt aandacht besteed aan de herkomstgeschiedenis en aan de voorgenomen restauratie. Het altaarstuk zal in de loop van 2011-2012 worden gerestaureerd. Na voltooiing zal het drieluik opnieuw worden gepresenteerd in een focustentoonstelling. Hierin zullen de restauratie en het materieeltechnisch onderzoek aan bod komen.
Altaarstuk voor een Utrechtse familie
Het Drieluik met het laatste avondmaal is een van de zeer weinige altaarstukken die uit het Utrechtse bewaard zijn gebleven. Het is waarschijnlijk in 1521 geschilderd door een, vooralsnog anonieme, meester uit de omgeving van Jacob Cornelisz van Oostsanen. Uit de wapenschilden op het middenpaneel blijkt dat het oorspronkelijk was geschilderd voor de families Pauw en Zas, vooraanstaande bewoners van de stad Utrecht. De wapenschilden maakten het mogelijk de schenkers op de zijpanelen te identificeren. Het drieluik heeft gestaan op een van de altaren in het kartuizerklooster Nieuwlicht. Dit klooster dat ten noordwesten van de stad Utrecht lag, was destijds een van de rijkste van Noord Europa.
Goudstikker Collectie
Het altaarstuk was eigendom van Jacques Goudstikker (1897-1940), een gerenommeerde joodse kunsthandelaar, die het familiebedrijf na de dood van zijn vader in 1924 heeft voortgezet en uitgebreid. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakte een einde aan zijn bloeiende kunsthandel en uiteindelijk ook aan zijn leven. Zijn collectie werd in beslag genomen door de Nazi’s in juli 1940. Een deel werd na de oorlog teruggevonden door de geallieerde mogendheden en in bewaring gegeven aan de Nederlandse staat. Vanwege de Utrechtse herkomst kreeg het Centraal Museum het altaarstuk in 1948 in bruikleen van Instituut Collectie Nederland. Na de toekenning van de claim aan de erven in 2006 werd het bruikleen beëindigd en teruggegeven. De Stichting Van Baaren kocht, op verzoek van het Centraal Museum, het altaarstuk in 2010 van de erven en gaf het in langdurig bruikleen aan het Centraal Museum. Het altaarstuk maakt nog tot het voorjaar van 2011 deel uit van een reizende tentoonstelling door de Verenigde Staten, getiteld: Reclaimed: Paintings from the Collection of Jacques Goudstikker.
Stichting Van Baaren Museum verloor werk Daubigny
De Stichting Van Baaren Museum is eigenaar van ruim 300 Nederlandse en Franse schilderijen uit de 19de en vroeg 20ste eeuw, midden vorige eeuw bijeengebracht door Josephina en Lambertus van Baaren. De collectie bevindt zich sinds 1980 in bruikleen in het Centraal Museum. Een van de topstukken van de collectie, L’Ile d’amour van de Franse schilder Charles-François Daubigny, ging in 2007 bij de brand in het Armando Museum in Amersfoort verloren. De Stichting besloot het door de verzekering uitgekeerde bedrag aan te wenden voor de aankoop van het Drieluik met het laatste avondmaal.
Vormgever
fotografie Ernst Moritz
Documentatie
- In stille harmonie : het zestiende-eeuwse kartuizer drieluik terug in Utrecht, Liesbeth M. Helmus, Centraal Museum (Utrecht, 2011), 16 p.
Collectie in deze tentoonstelling
- Schoorsteenfries met het Oordeel van Salomo, twee naakten en vier krijgstaferelen, Willem van Noort, 1554
- Vier balksleutels met vier evangelistensymbolen als wapendragers van de wapens van de families De Voocht van Rijnevelt, De Konick, Ram en Wttenham, Anoniem Utrechts, ca. 1500 - 1520
- Schoorsteenfries met Maria met Kind en twee onbekende familiewapens, Anoniem Utrechts, ca. 1475 - 1500
- Fragment van een schoorsteenfries met voorstelling van Maria met Kind, dat speelt met een vogel, Anoniem Utrechts, 1475 - 1500
- Schoorsteenfries met Sint Servatius en de wapens van de families Van Vleuten en Zaal, Anoniem Utrechts, ca. 1500
- Fragment van schoorsteenfries met Maria met Kind , omhangen met een rozenkrans met gebedsnoot, en een wapendragende soldaat, Anoniem Utrechts, ca. 1500 - 1510
- Schoorsteenfries met Maria met Kind (Maria lactans) en twee wapendragende figuren, Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop, ca. 1510 - 1520
- Schoorsteenfries met Sint Anna-te-Drieën, atelier Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop, ca. 1490 - 1525
- Sint Maarten en de bedelaar, atelier Adriaen van Wesel, 1480 - 1490
- Grafleggingsgroep met drie heilige vrouwen en de hoofden van de apostel Johannes en van Jozef van Arimathea of Nicodemus, Anoniem Utrechts, 1494
- Sint Johannes de Doper, Anoniem Utrechts, ca. 1500
- Heilige priester, Anoniem Utrechts, 1500 - 1520
- Fragmenten van memorietafel met Calvarieberg, een kanunnik en een heilige bisschop, Anoniem Utrechts, ca. 1470 - 1480
- Epitaaf met Maria met Kind, Sint Jacobus major, Sint Hiëronymus en en kanunnik, Anoniem Utrechts, ca. 1460 - 1480
- Epitaaf met Maria met het Kind, omhangen met een rozenkrans, Sint Jacobus major en een kanunnik, atelier Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop, ca. 1520 - 1530
- Epitaaf met Maria met Kind (Maria lactans), Sint Jacobus major, Sint Barbara en een kanunnik, atelier Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop, ca. 1510 - 1520
- Huisaltaartje met de Maagschap van Sint Anna, Anoniem Noord-Nederlands, ca. 1500
- Retabelfragment met besnijdenis van Christus, Anoniem Utrechts (?), ca. 1520
- Sint Anna-te-Drieën, Anoniem Noord-Nederlands, ca. 1500
- Christus op de koude steen, Anoniem Zuid-Nederlands, ca. 1500
- Retabelfragment met de kruisdraging van Christus, Anoniem Noord-Nederlands, 1500 - 1520
- Drieluik met het laatste avondmaal, stichters met heiligen en op de buitenzijden van de luiken de heilige Nicolaas en de heilige Catharina, Anoniem Noord-Nederlands, ca. 1521
- Kaarsdragende engel, Anoniem Nederrijns (?), 1470 - 1480
- Zittende schilddragende leeuw, Anoniem Utrechts (?), ca. 1450 - 1500
- Zittende schilddragende leeuw, Anoniem Utrechts (?), ca. 1450 - 1500
- Maria met Kind, Anoniem Noord-Nederlands, 1470 - 1480
- Schoorsteenfries met Sint Maarten en twee wapendragende engelen met de wapens van de hertogen van Bourgondië en van bisschop David van Bourgondië, atelier Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop, ca. 1490 - 1500
- Maria met Kind, Anoniem Keuls, 1440 - 1460
- Hybride monsters, Anoniem Utrechts (?), ca. 1350 - 1400
- Engel met twaalfkantige pijler, Anoniem Utrechts, ca. 1460
- Beeld Maria met kind, Anoniem Zuid-Nederlands, 1400 - 1500
- Fragment van een schoorsteenfries met wapendragende figuur met wapen van Jacob van Driebergen (1436-1509) (?), Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop, ca. 1500 - 1510
- Zuiltrommel met os, Anoniem Utrechts, ca. 1500 - 1525
- Schoorsteenfries met vier Joden in gesprek, Anoniem Utrechts, ca. 1530 - 1540
- Fries met gekanteelde muur waartussen hoofden van burgers en krijgslieden, Anoniem Utrechts, ca. 1350 - 1400
- Schoorsteenfries met voorstelling van Christus als Man van Smarten en twee engelfiguren met passiewerktuigen, Anoniem Utrechts, ca. 1475 - 1500
- Zeven balksleutels met Sint Paulus, Sint Johannes de Evangelist, Sint Jacobus major, Sint Maria Magdalena, Sint Jacobus minor, een profeet met een boek en een profeet met een spreukband, Anoniem Utrechts, ca. 1500 - 1525
- Balksleutel met Sint Johannes de evangelist, Anoniem Utrechts, 1500 - 1520
- Zes balksleutels met de voorstellingen van Christus Salvator, Sint Gregorius, Sint Hiëronymus, Sint Augustinus, Sint Ambrosius (?) en een onbekende figuur, atelier Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop, ca. 1500 - 1510
- Reliëf met Sint Joris en de draak, Anoniem Noord-Nederlands (?), 1520 - 1530
Duurzame url
Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/exhibit.25FAFC2D-0815-4340-AF50-AC19648386C6
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over deze tentoonstelling? Laat het ons weten!